1.0 Pengenalan
Senario politik di Malaysia dilihat
menunjukkan perubahan yang ketara di antara pertembungan parti – parti di
Malaysia apabila menginjak sekitar tahun 2008. Malaysia merupakan sebuah negara
yang mengamalkan sistem demokrasi dalam politik tanahair yang mana suara rakyat
menjadi pemangkin kepada tampuk pemerintahan negara. Ini adalah pengaruh dari kebanyakan
negara koloni British yang lain yang mana ketika British menjajah Tanah Melayu,
pihak British telah meninggalkan sistem pemerintahan bercorak koloni British.
Justeru, Malaysia telah mengadaptasi sistem demokrasi model Britain, iaitu
demokrasi berparlimen dan raja berperlembagaan sebagai sistem pemerintahan setelah
mencapai kemerdekaan pada tahun 1957. Menurut M. Nadzri M. Noor & Ghazali
Mayudin (2008), struktur pemerintahan demokratik dimanifestasikan dan diberi
kuasa oleh Perlembagaan Persekutuan, iaitu undang-undang tertinggi persekutuan
(Artikel 4: 1). Menurut mereka lagi, dalam Perlembagaan Persekutuan, dapat
dilihat penerapan konsep pengasingan kuasa di antara badan kerajaan terutamanya
peruntukan kebebasan kehakiman di sebalik percantuman kuasa badan eksekutif dan
badan perundangan, peruntukan kuasa Yang Di-Pertuan Agong dan Majlis Raja-raja,
peruntukan kuasa badan perundangan dan peruntukan kebebasan asasi masyarakat
Malaysia. Maka, sejak memperolehi kemerdekaan, wujud parti – parti politik yang
berjuang menawan hati rakyat untuk menjadi pemerintah negara.
Dalam konsep demokrasi berpolitik di Malaysia, setiap
penggal (4 tahun sekali) akan diadakan pilihanraya umum untuk menentukan siapa
yang layak memerintah negara. Berdasarkan analisis politik yang telah dilakukan
oleh para analisis politik tanahair menunjukkan rakyat Malaysia sering
dikaitkan dengan budaya politik feudalisme dengan ciri – ciri submisif, pasif,
subjek, taat dan setia yang tidak berbelah bahagi kepada pemerintah (Chandra
1971; Syed Husin Ali 2004; Nidzam 2002; Muhamad Nadzri 2007; 136). Ciri – ciri
feudalisme ini terbentuk apabila rakyat memilih BN sebagai tampuk pemerintahan
Malaysia sejak merdeka sehingga kini. Kini sudah setengah abad BN (yang
dahulunya adalah parti perikatan antara UMNO, MCA dan MIC) memerintah negara
disebabkan oleh sokongan yang padu dari rakyat yang mempercayai perubahan yang
boleh dibawa oleh BN kepada rakyat. Menurut penganalisis politik, budaya
berpolitik di Malaysia secara demokrasi gagal dihasilkan sebaliknya corak dan
budaya politik lebih kepada budaya politik feudal dan kerana itu BN mampu
bertahan memerintah Malaysia sehingga 50 tahun lamanya.
Sekitar Pilihanraya Umum tahun 1986, parti – parti
di pihak pembangkang seperti DAP menunjukkan peningkatan dalam jumlah kerusi
yang diperolehi apabila menang 6 kerusi di Pulau Pinang, 4 kerusi di Perak dan
3 kerusi di Sabah yang menunjukkan calon DAP mampu mengalahkan calon BN di
negeri berkenaan. Ini menunjukkan gelombang penguasaan DAP yang menyerap secara
halus dan tersembunyi kerana pada masa itu BN menghadapi pelbagai dilema
dalaman politik itu sendiri dan menjadi tempoh yang amat kritikal kepada BN.
Disebalik kemelut dalaman yang dihadapi BN, DAP menggunakan peluang ini untuk
membuat pelbagai kecaman, tuduhan, kritikan dan tohmahan yang menyebabkan
rakyat menjadi keliru dengan masalah yang terjadi dibawah pemerintahan BN sama
ada disebabkan oleh kegagalan pihak pemerintah (BN) dalam mengendalikan
pentadbiran pemerintahan (Zakry Abadi, 1986 : 20). Gelombang parti PAS dilihat
seakan – akan kehilangan arah dan dan mengalami zaman kejatuhan yang serius
sekitar pilihanraya umum ’86.
Namun, disebabkan kemelut yang melanda ekonomi
negara terutamanya disebabkan Krisis Kewangan yang terjadi pada tahun 1997
menunjukkan pola pemilihan rakyat yang mula bangkit untuk menuntut hak mereka
berbanding bergantung kepada amalan budaya politik feudal. Tekanan dan kos sara
hidup, masalah sosial seperti penyelewengan, rasuah dan sebagainya serta
masalah dalaman parti UMNO melihat kepada kepincangan yang terjadi dalam
pentadbiran BN menjadikan pengundi orang Melayu mula beralih arah dan menyokong
PAS sehingga membawa kemenangan PAS pada pilihanraya umum ’99 untuk menakluki
negeri Terengganu selama sepenggal sebelum dirampas semula oleh BN pada
pilihanraya umum ’04. Pemecatan Anwar Ibrahim dari keahlian UMNO pada tahun
1998 juga telah membawa kepada pembentukan parti baharu iaitu Parti Keadilan
Rakyat (PKR) yang dipengerusikan oleh isteri Anwar sendiri iaitu Wan Azizah dan
Anwar sebagai penaung kepada parti PKR. PKR telah bergabung dengan DAP dan PAS
untuk membentuk Barisan Alternatif (Kemudiannya dikenali Pakatan Rakyat).
Apa yang lebih hebat, pada tahun 2008, menunjukkan
pertembungan politik yang mencipta sejarah tsunami politik di antara dua sayap
utama iaitu pro-kerajaan (Barisan Nasional) yang terdiri daripada UMNO, MCA dan
MIC dan pro-pembangkang (Pakatan Rakyat) yang terbentuk daripada gabungan PAS,
DAP dan PKR. PRU ke 12 menyaksikan BN semakin hilang sokongan rakyat apabila
menang tipis kepada PR. Apa yang lebih mengejutkan adalah apabila Selangor dan
Kedah berjaya ditawan oleh parti penbangkang yang menyaksikan 5 buah negeri
berjaya ditawan oleh PR iaitu Pulau Pinang (DAP), Perak (PAS), Selangor (PKR),
Kelantan (PAS) dan Kedah (PAS). Pelbagai inisiatif telah dilakukan oleh Datuk
Najib untuk menarik semula undi ke atas BN namun kelihatan gelombang budaya
politik feudal sudah tidak relevan lagi dan rakyat telah bangkit bersuara untuk
menuntut hak mereka memandangkan krisis ekonomi yang kian meruncing sehingga
menekan kehidupan rakyat di Malaysia.
Maksud Kapitalisme
Dalam Politik Di Malaysia
Kapitalisme merupakan sistem ekonomi dan sosial yang
cenderung ke arah pengumpulan kekayaan oleh individu tanpa gangguan kerajaan
dan bermatlamatkan keuntungan. Takrif individu di sini tidak semestinya merujuk
kepada orang perseorangan tetapi juga merujuk kepada sekumpulan individu
seperti sebuah syarikat. Dalam kapitalisme, kita berhak menjual atau
meminjamkan barang atau perkhidmatan dan orang lain juga berhak membeli atau
meminjam barang atau perkhidmatan tersebut. Masyarakat dalam ekonomi kapitalis
yang tulen tidak perlu mendapat izin daripada raja atau kumpulan tertentu.
Konsep ekonomi kapitalis diperkenalkan oleh Adam Smith dalam bukunya The Wealth
of Nations. Berdasarkan kepada maksud kapitalisme ini, wujud elit kapitalis
yang mempengaruhi transformasi politik dalaman dan luaran sesebuah parti
sehingga memberi kesan kepada perubahan yang ketara dalam corak pentadbiran sesebuah
parti dan kepada masyarakat khususnya.
Berasaskan sistem quasi kapitalisme yang didokong
oleh Malaysia, maka wujud dua perkara asas yang memberi impak kepada rakyat di
negara ini. Hal ini demikian kerana pengaruh ekonomi dalam memotivasi tindakan sesebuah
masyarakat adalah sukar untuk dielakkan kerana keberlangsungan kehidupan mereka
bergantung kepada keadaan ekonomi negara. Selain itu, disebabkan campurtangan
kerajaan dalam sistem seumpama ini adalah tinggi, maka sekiranya berlaku
masalah ekonomi yang mendesak keberlangsungan hidup mereka, kebergantungan dan
pengharapan yang tinggi kepada kerajan tidak dapat dielakkan. Justeru, pada
ketika ini mereka cenderung memerhatikan langkah, tindakan dan keputusan
kerajaan untuk memperbaiki atau menyelesaikan keadaan yang dialami.
Pengalaman politik di Malaysia menunjukkan bahawa sekiranya
keadaan ekonomi tidak mendesak rakyat, sokongan padu mereka cenderung diberikan
kepada pemerintah sedia ada meskipun wujud isu dominan lain seperti rasuah,
salahguna kuasa dan ketidakadilan sebagaimana yang dikritik dalam PRU 1990,
1995 dan 2004 (Ghazali 2006). Namun begitu, jika keadaan ekonomi ketika ini
menekan kehidupan rakyat, maka wujud kecenderungan untuk politik baru muncul
dan membela nasib rakyat. Seperti yang diketahui umum, gelombang politik baru
yang pertama muncul pada PRU 1999 selepas berlaku Krisis Matawang Asia Pasifik
1997 yang membuatkan Malaysia hampir terpaksa meminjam wang dari badan kewangan
antarabangsa. Walau bagaimanapun, kewujudan fenomena ini diperkukuhkan lagi oleh
faktor pemecatan Anwar Ibrahim sebagai Timbalan Perdana Menteri Malaysia pada
tahun 1998 dan terjadinya pembentukan pakatan pembangkang iaitu Barisan
Alternatif. Namun begitu, disebabkan oleh keberkesanan kepimpinan Dr Mahathir
dalam menangani krisis kewangan telah membuatkan sebahagian besar rakyat masih
lagi menyokong kepimpinannya pada PRU ‘99.
Namun begitu, disebalik kemenangan BN dalam PRU’99,
PAS berjaya menakluki negeri Terengganu sekali lagi disebabkan kepincangan
dalam pentadbiran BN di Terengganu yang tidak banyak berusaha untuk
membangunkan negeri Terengganu setanding negeri – negeri yang lain memandangkan
Terengganu adalah negeri kedua terkaya di Malaysia. Rakyat mula bersuara
mencari hak mereka. Gelombang politik sayap kiri iaitu PR terus cemerlang
apabila pada PRU’04 menyaksikan Pulau Pinang diterajui oleh parti DAP dengan
kemenangan yang amat cemerlang apabila menguasai hampir kesemua kerusi parlimen
di Pulau Pinang manakala Selangor pula diterajui oleh PKR dengan kemenangan
yang gemilang bagi Pakatan Rakyat apabila berjaya menidakkan calon BN meskipun
ada calon BN yang berkaliber kerana rakyat kini mengundi kerana parti dan bukan
kerana calon dan mereka tidak lagi ingin dikuasai oleh BN.
Pengaruh Elit Kapitalis
Dalam Transformasi Dalaman dan Luaran Parti Politik
Parti Pesaka Bumiputera
Bersatu (PBB) Sarawak
Parti Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB) ditubuhkan
pada tahun 1973 di mana gabungan dari Parti Bumiputera (terdiri dari orang
Melayu-Melanau) dan Parti Pesaka (orang Dayak). PBB boleh dianggap sebagai
parti yang mewakili kaum peribumi Sarawak kerana ia adalah dari kaum pribumi
itu sendiri yang mewakili masyarakat di Sarawak. Bagaimana pun, secara
realitinya PBB sebenarnya didominasi oleh orang Melayu-Melanau terutama dalam
menentukan dasar parti, calon anggota kabinet dan Ketua Menteri mereka
(Sulaiman, 1994:14). Sejak penubuhan parti itu 32 tahun lalu, ia telah dipimpin
oleh Abdul Rahman Yaakub dan anak saudaranya iaitu Abdul Taib Mahmud.
Namun begitu, penyatuan di bawah payung PPB telah
diuji semasa zaman pemerintahan Abdul Rahman Yaakub apabila beliau yang bertindak
selaku Ketua Menteri sejak tahun 1970 telah melantik ramai orang Melanau untuk
memegang jawatan pegawai kanan dalam pentadbiran di ketujuh-tujuh bahagian di
Sarawak menyebabkan ramai orang Melayu tidak berpuas hati dan menganggap beliau
sebagai cauvinisme Melanau (Said 1985:126). Disebabkan itu, ramai pemimpin
Melayu telah keluar dari parti dan membentuk Parti Rakyat Jati Sarawak (PAJAR)
pada bulan Febuari 1978 di bawah pimpinan Haji Alli Kawi, bekas Timbalan
Persuruhjaya Polis Sarawak. Namun begitu, pada PRU 1979, PAJAR mengalami kekalahan
yang teruk dan 7 orang calonnya kehilangan wang pertaruhan mereka.
Seterusnya, Sekali lagi penyatuan orang Melayu-Melanau
diuji melalui peristiwa Ming Court (Peristiwa ini dikenali sebagai Peristiwa
Ming Court kerana pakatan penggulingan diadakan di Hotel Ming Court Kuala
Lumpur) di mana 27 orang ADUN (16 Dayak) mendesak supaya Abdul Taib Mahmud
meletakkan jawatan Ketua Menteri atau menghadapi undi tidak percaya (Sulaiman,
1994:106). Akibat dari desakan yang kuat dari pelbagai pihak Dewan Undangan Negeri
(DUN) Sarawak telah dibubarkan pada 13 Mac 1987dan diadakan pilihanraya. Abdul
Taib Mahmud ditentang hebat pemimpin Melayu-Melanau seperti Abdul Rahman
Yaakub, Haji Noor Tahir, Hajah Hafsah Harun, Wan Habib Syed Mahmud dan
Zainuddin Satem (Ahmad Nizar Yaakub, 2004). Namun keputusan pilihanraya
memeihak kepada BN3 dibawah pimpinan Abdul Taib Mahmud dengan kemenangan 28
kerusi.
Ramai pemimpin Melayu dalam PBB beranggapan orang
Melayu sepatutnya diberi ruang untuk menjadi presiden PBB dan Ketua Menteri.
Sentimen ini adalah bersandarkan kepada kemampuan orang Melayu melalui Parti
Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) di dalam BN yang mampu memegang
tampuk pemerintahan negara. Menurut Chin (1999:214) terdapat usaha di kalangan
pemimpin politik Melayu (termasuk beberapa orang dari parti PBB) cuba membawa
UMNO ke Sarawak. Para pemimpin yang cuba membawa masuk UMNO ke Sarawak adalah
dari Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak dan dari parti PERMAS yang telah
dibubarkan. Walau bagaimana pun Abdul Taib Mahmud telah menyatakan bahawa PBB
dan UMNO telah menandatangai satu perjanjian persafahaman bahawa UMNO tidak
akan menubuhkan cawangannya di Sarawak (Chin, 1999: 215).
Kewujudan parti KeADILan (sekarang dikenali keadilan
rakyat) yang membawa sentimen keMelayuan iaitu dominasi Melanau dalam politik
Sarawak perlu ditamatkan, diskriminasi ke atas pemimpin Melayu perlu dihapuskan
dan melantik orang Melayu menjadi Ketua Menteri (Chin, 1999: 222). Namun
begitu, pada PRU 1999, parti KeADILan tidak berjaya memenangi sebarang kerusi
tetapi kejayaan mereka meraih peratusan undi di beberapa kawasan amat
memberangsangkan dan menunjukkan sokongan masyarakat Sarawak terhadap parti
KeADILan. Walaubagaimanapun, masyarakat Sarawak tetap memilih PPB apabila parti
KeADILan tidak berjaya dalam Pilihan Raya Negeri pada 2001.
Justeru, ramai pemimpin Melayu-Melanau sedar akan
kepentingan mereka untuk bersatu padu bagi mengimbangi kekuatan politik kaum
Dayak dan Cina di Sarawak agar PBB terus menerajui kepimpinan di Sarawak.
Kesilapan dari segi permainan politik dalaman PBB boleh memberi ruang kepada
parti kaum Dayak dan Cina untuk menawan Sarawak sekiranya masyarakat
Melayu-Melanau tidak bersatu hati untuk membangunkan Sarawak. Abdul Mahmud Taib
sendiri sentiasa berjuang mengurangkan jurang sentimen perkauman sepanjang 24
tahun beliau memegang tampuk pememrintahan Sarawak.
Senario politik PBB di Sarawak dipengaruhi oleh elit
kapitalis yang dibawa oleh BN untuk memastikan PBB bertahan di Sarawak dengan
memenuhi bebrapa syarat yang ditetapkan oleh Kerajaan Pusat. Justeru, selepas Pilihan
Raya Umum 1970, kerajaan pusat telah merancang pelan yang membolehkan Abdul
Rahman Yaakub diterima oleh parti komponen BN Sarawak (dikenali sebagai Perikatan
pada waktu itu) sebagai Ketua Menteri Sarawak yang baharu. Berdasarkan
''pakatan'' ini, beliau (iaitu Abdul Rahman Yaakub) dikehendaki memenuhi lima
tuntutan utama kerajaan pusat iaitu; (1) mengutamakan kepentingan nasional
daripada kepentingan negeri, (2) mengekalkan dominasi Melayu dalam politik dan
pentadbiran negeri, (3) memastikan penguasaan berterusan BN dalam pilihan raya
negeri dan paling penting pilihan raya parlimen, (4) menyerahkan hak untuk
mengekstrak sumber asli negeri, terutamanya minyak dan gas kepada kerajaan
pusat, dan (5) memastikan wujudnya kestabilan politik di negeri ini (Faisal,
2009a). Sekiranya beliau enggan memenuhi kesemua tuntutan ini, kerajaan pusat
akan menarik balik sokongan terhadap beliau dan kepimpinannya. Abdul Rahman
Yaakub sedar bahawa tanpa sokongan kerajaan pusat, beliau tidak akan dapat
mengekalkan kerusi Ketua Menterinya. Justeru setiap tuntutan ini dipenuhi oleh
beliau tanpa sebarang keraguan. Sebagai balasan apabila tuntutan ini dipenuhi,
kerajaan pusat telah memberikan ''kebebasan'' (bukan mutlak) kepada Abdul
Rahman Yaakub untuk mendominasi bukan sahaja masyarakat di Sarawak tetapi juga
pelbagai sumber negeri yang bernilai tinggi seperti balak dan tanah.
''Pakatan'' politik ini telah dipanjangkan kepada pengganti beliau iaitu Abdul
Taib Mahmud (juga merupakan anak saudara kepada Abdul Mahmud Yaakub), yang
turut mentaati setiap satu tuntutan kerajaan pusat sepanjang lebih tiga dekad pemerintahannya
(Mohd Faisal Syam, 2008: 236).
Apabila Tun Abdul Taib Mahmud menyerahkan jawatan KM
kepada Tan Sri Adenan Satem, ia dilihat membawa nafas baharu kepada PBB apabila
Adenan menyatakan beliau akan memerangi dan menghalang ekstremis agama dan kaum
seperti yang dilakukan Datuk Ibrahim Ali (Sharidan Mahavera & Desmond
Davidson, 2014). Golongan pertengahan di Sarawak menerima baik apa yang dibawa
oleh Adenan kepada Sarawak seperti tuntutan royalti minyak kepada Sarawak dari
5% kepada 20%. Dibawah pentadbiran Adenan, beliau amat menitikberatkan
masyarakat di Sarawak apabila wakil yang ditugaskan di kawasan luar bandar
tidak senang duduk kerana Adenan mahu semua pemimpin setiausaha politik
melakukan kerja dengan telus meskipun masalah yang kecil berdasarkan slogan
rakyat didahulukan demi kesejahteraan masyarakat di negeri Sarawak. Bagi
Adenan, beliau mahu setiap janji yang ditaburkan kepada rakyat di Sarawak
ditunaikan oleh pemimpin kawasan masing – masing. Selain itu, tugas berat Adenan juga adalah
untuk menarik kembali sokongan masyarakat Cina di Sarawak yang memilih PR dan
menolak BN yang dirasakan oleh mereka sebagai berat sebelah dan meminggirkan
masyarakat Cina di Sarawak. Untuk melakukan ini, Adenan perlu membuat perubahan
dalaman Sarawak dengan menamatkan kroni kapitalisme yang menyebabkan sebahagian
besar rakyatnya berada di bawah paras kemiskinan. Tahun-tahun kroni kapitalisme
pentadbiran sebelum ini yang dipegang oleh pemimpin PBB sebelum ini menyaksikan
lebih banyak kekayaan negeri dibolot oleh beberapa golongan elit (Sharidan
Mahavera & Desmond Davidson, 2014). Dasar Ekonomi Baru (DEB) yang
diperkenalkan oleh kerajaan pusat ketika itu sepatutnya menjadikan Sarawak sebagai
sebuah masyarakat yang lebih adil dengan pembahagian kekayaannya agar dinikmati
sama rata oleh masyarakat di Sarawak. Namun begitu, disebabkan dasar itu telah dirampas
oleh kroni kapitalis, pembangunan di Sarawak menjadi pincang. Golongan kaya
menjadi lebih kaya dan golongan miskin menjadi lebih miskin (Sharidan Mahavera
& Desmond Davidson, 2014). Namun, Adenan mempunyai bekas ahli politik
berkuasa yang mengawasinya dalam pemerintahan beliau di Sarawak dan masih belum
dapat dilihat sama ada beliau boleh menggubal dasar untuk menamatkan kroni
kapitalis yang tercipta di bumi Sarawak sejak berdekad dulu.
Melihat kepada senario politik PBB di Sarawak yang
dipimpin oleh pemimpin dari kalangan Melanau Islam menunjukkan dominasi kaum
ini dalam kepimpinan tertinggi (MT) PBB di Sarawak dengan menidakkan pimpinan
dari kalangan Melayu Islam. Oleh yang demikian, pengaruh – pengaruh dalaman dan
luaran telah memberi kesan kepada pemerintahan parti ke atas negeri Sarawak.
Permainan potilik yang dimainkan oleh pemimpin parti memperlihatkan kuasa
dominasi yang dipertahankan demi kepentingan diri sendiri dan orang bawahannya
yang menyokong pucuk pimpinan PBB di Sarawak dan corak kapitalis yang masih
menguasai pentadbiran di Sarawak, maka diharap Tan Sri Adenan Satem mampu
membawa perubahan kepada parti PBB dari pengaruh kapitalis.
Pertubuhan Kebangsaan
Melayu Bersatu (UMNO) Sabah
Kedatangan Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO)
ke Sabah melalui pelbagai rintangan melalui beberapa cubaan sebelum UMNO betul
– betul melebarkan sayapnya ke bumi di negeri bawah bayu itu. Hasrat presiden
UMNO melebarkan sayap ke Sabah dilihat memberi kebimbangan kepada ahli UMNO
yang lain kerana ditakuti wadah perjuangan UMNO untuk mempertahankan dan
memperjuangkan kepentingan Melayu dan Islam akan beralih arah apabila ada
penglibatan Bumiputea bukan Islam di Sabah yang menyertai UMNO. Menurut Chamil
Wariya (1992), kebimbangan ahli UMNO adalah apabila Bumiputera bukan Islam
menyertai UMNO secara beramai – ramai dan menggunakan kekuatan mereka sebagai
‘broker kuasa’ baru dalam parti untuk mempengaruhi perjuangan UMNO. Namun
hakikatnya, wadah penubuhan UMNO di Sabah itu sendiri dilihat tidak begitu jelas.
Hasrat kedatangan UMNO di Sabah bemula sejak awal
1960-an tercetus apabila beberapa pemimpin utama UMNO mengutarakan persoalan
kewajaran menubuhkan cawangan di Sabah dan Sarawak. Parti pertama yang
ditubuhkan di Sabah adalah United National Kadazan Organization (UNKO) pada
Ogos 1961 diikuti penubuhan United Sabah National Organization(USNO) pada
Disember 1961. UNKO ditubuhkan untuk melindungi kepentingan kaum Kadazan
Kristian di Sabah dan menentang pembentukan Malaysia yang mana Tanah Melayu
digabungkan dengan Sabah dan Sarawak pada 16 September 1963 yang diketuai oleh
Donald Stephens. Barisan kepimpinan USNO pula terdiri dari tokoh – tokoh
seperti Datu Mustapha Datu Harun, Mohd Said Keruak dan Sakaran Dandai.
Sabah dilihat sudah mempunyai parti yang mewakili
rakyat Sabah iaitu USNO yang jika diteliti adalah seperti acuan UMNO kerana
dari segi perjuangan, struktur parti dan sebagainya saling tidak tumpah seperti
UMNO di Semenanjung Tanah Melayu (Chamil Wiraya, 1992). Maka kerana itu,
lembaran sayap UMNO ke Sabah dilihat tidak relevan tambahan penduduk di sana
terdiri dari golongan Islam dan bukan Islam. Sepanjang Sabah menjadi sebahagian
dari Malaysia, parti politik yang mentadbir Sabah silih berganti. UNKO berkuasa
sehingga 1965 manakala USNO berkuasa selama 10 tahun dan pada tahun 1976, ia
ditumbangkan oleh parti Berjaya dibawah pimpinan Datuk Harris Salleh namun pada
tahun 1985, Berjaya ditumbangkan dan Sabah ditadbir oleh PBS sehinggalah UMNO
(BN) menguasai Sabah hingga sekarang.
UMNO secara rasminya telah ditubuhkan di Sabah pada
21 Februari 1991 oleh presidennya, Datuk Seri Dr. Mahathir Mohamad di Kota
Kinabalu (Chamil Wiraya, 1992). Keputusan mengembangkan sayap UMNO ke Sabah
adalah kerana keputusan Presiden PBS (Datuk Joseph Pairin) membawa PBS keluar
dari BN. Dalam tempoh 24 jam Datuk Joseph Pairin mengeluarkan PBS dari UMNO,
UMNO terus membuat keputusan ke Sabah yang dianggap oleh sesetengah pemerhati
politik sebagai terburu – buru. Namun disebalik perbuatan PBS keluar dari UMNO
sebernarnya telah membuka laluan kepada UMNO untuk bertapak di Sabah sehingga
ke hari ini. Pada masa itu pimpinan USNO telah membuat keputusan menyertai UMNO
setelah USNO dibubarkan meskipun pada mulanya kepimpinan USNO tidak mahu UMNO
ke Sabah.
Hasil dari kerjasama ini, UMNO menang besar di Sabah
dan sekaligus menjadikan parti BN sebagai pemerintah di Sabah. Presiden UMNO
telah memilih Tan Sri Ghafar Baba sebagai Ketua Menteri di Sabah dan Datu
Mustapha Datu Harun sebagai timbalannya. Dengan kemenangan ini, bermulalah era
politik UMNO di Sabah. Berdasarkan beberapa kajian yang dilakukan ke atas
politik Sabah, pemerintahan UMNO dilihat adalah lebih bersifat ‘hegemoni’. Hegemoni
adalah merujuk kepada suatu kuasa besar seperti negara ataupun "kelas
masyarakat pemerintah" (ruling
class) yang amat berpengaruh dalam mengawal segala tindak-tanduk
negara-negara lain ataupun masyarakat dalam sesebuah negara (Evans dan Newnham,
1998 : 221–222). Kemenangan BN di Sabah menunjukkan kelangsungan yang bersifat
hegemoni di mana BN masih lagi menguasai Sabah sehingga ke hari ini kerana
mendapat mandat daripada rakyat di Sabah. Bagi BN pula sebagai kelas
pemerintah, federalisme dijadikan sebagai mekanisme pujukan agar rakyat Sabah
terus mengangkat parti ini sebagai pembela rakyat dan pemangkin pembangunan
sosio-ekonomi. Dalam masa yang sama, pelbagai konsesi juga diberikan khasnya
hak autonomi kepada Sabah dalam Perjanjian Fasal Perkara 20 supaya hak dan
kepentingan rakyat negeri ini dapat dipelihara dari masa ke semasa (Asmady
Idris & Suzalie Mohamad, 2014). Berlandaskan kepada ini, konteks pemahaman
federalisme di Malaysia adalah merupakan suatu interaksi saling bergantung
antara satu dengan yang lain iaitu antara Kerajaan Negeri dan Kerajaan
Persekutuan yang akhirnya membawa kepada kelangsungan dominasi hegemoni BN di
Sabah (Asmady Idris & Suzalie Mohamad, 2014).
UMNO-BN di Sabah telah membuka banyak peluang kepada
masyarakat tempatan Sabah untuk berkembang dalam perniagaan. Kebijakan UMNO
untuk terus mengusai Sabah adalah dengan melantik golongan elit – elit dalam
sesuatu kaum bagi mewakili kaum masing – masing dan terus mendapat mandat dari
masyarakat di Sabah. Kewujudan elit – elit kapitalis ini memperlihatkan wujud
jurang antara golongan pemimpin dan msyarakat biasa. Sebelum kedatangan UMNO ke
Sabah, golongan emit ini dilihat sukar memperolehi kekayaan yang sepatutnya
semasa pemerintahan mereka. Namun begitu, apabila UMNO bertapak di Sabah, wujud
golongan elit kapitalis yang mana sesiapa yang mempunyai hubungan dengan
golongan elit kapitalis ini akan turut merasai tempias kekayaan yang akan
diterima oleh mereka.
Pengaruh kepimpinan UMNO-BN yang lebih bersifat
dominan ke atas negeri Sabah menunjukkan UMNO cuba mempertahankan pengaruh elit
kapitalis dalam pentadbiran di Sabah. Golongan elit kapitalis ke atas
pentadbiran UMNO-BN di Sabah amat perlu untuk menonjolkan dominasi mereka ke
atas negeri Sabah. Kerana itu, para pemimpin parti UMNO-BN di Sabah adalah
tergolong dari kalangan elit yang mewakili pelbagai kaum di Sabah. UMNO-BN terus
bertahan di Sabah dalam PRU12 dan PRU13 meskipun terdapat peningkatan jumlah
kerusi bagi pihak pembangkang (PR). Manifesto pembangunan yang dibawa oleh
UMNO-BN masih relevan kepada masyarakat di Sabah kerana masyarakat amat
memerlukan kepada pembangunan dan keyakinan ini mereka salurkan kepada pimpinan
UMNO-BN kerana kedudukan dan kuasa dominasi yang diperolehi oleh BN sejak lebih
50 tahun.
Namun begitu, peningkatan jmlah kerusi kepada pihak
pembangkang juga menunjukkan trend terbaru yang cuba dimainkan oleh masyarakat
di Sabah kepada pihak UMNO-BN supaya berusaha untuk meningkatkan pembangunan di
Sabah. 20 perkara yang sering digunakan oleh pihak pembangkang untuk melawan
UMNO-BN di Sabah menunjukkan sedikit sebanyak memberi kesan kepada jumlah undi
untuk UMNO. Masyarakat telah membuka mata pada dominasi-federalisme yang
ditunjukkan oleh BN semasa pemerintahan Mahathir Mohamad yang bersifat
autokratik yang mana segala pembangunan dan pentadbiran pada zaman Mahathir
Mohamad mengikut acuan beliau sendiri dan lebih dikenali sebagai ‘Mahathirism’(Chamil
Wariya, 1992). Sifat tekanan yang dihadapi semasa zaman pmerintahan Mahathir
sejak sekian lama telah melonjakkan satu frasa yang baru dalam pola pengundian
yang terjadi pada PRU 12 dan PRU 13 di bahagian semenanjung terhadap BN. Walau
bagaimanapun, masyarakat di Sabah masih memilih UMNO-BN untuk meneruskan legasi
membangunkan negeri Sabah namun sedikit kesukaran dihadapi oleh UMNO-BN untuk
meraih sokongan dan undi masyarakat Cina kepada UMNO-BN.
Parti Islam Sa-Malaysia
(PAS) Terengganu
Kepimpinan PAS adalah serpihan dari UMNO itu sendiri
apabila ada ahli UMNO yang tidak berpuas hati apabila UMNO bergabung dengan
parti bukan Islam untuk membentuk Perikatan memandangkan wadah perjuangan
adalah untuk mempertahankan orang Melayu dan agama Islam. Maka, ahli – ahli
UMNO yang beraliran agama dan nasionalisme telah keluar dari UMNO dan membentuk
Parti Islam Sa-Malaysia (PAS) yang ditubuhkan pada tahun 1951 telah membawa
wadah perjuangan untuk mempertahankan kesucian agama Islam agar agama Islam dan
hukum Islam dilaksanakan dalam undang – undang dan pentadbiran negara. Sepanjang
penubuhan PAS menunjukkan jatuh bangun PAS dalam mempertahankan wadah
perjuangan parti tersebut. Para pemimpin PAS terdiri dari pemimpin pelbagai
latar belakang dan sehingga kini ia diterajui oleh golongan ulama dan
profesional. Namun begitu, adakalanya, kepimpinan parti itu sendiri menjadi
keliru dan tiada halatuju yang meyakinkan tentang apa yang diperjuangkan PAS
dan kemana hendak dibawa perjuangan ini sehingga PAS mengalami kemerosotan
semasa pilihanraya umum (PRU ’86) berbanding dengan kebangkitan parti DAP yang
meraih sokongan penuh dari orang Cina yang menolok Gerakan.
Namun pada PRU ’99 merupakan satu
kejutan kepada BN apabila PAS berjaya menakluki negeri Terengganu sekali lagi
selepas menakluki Terengganu pada tahun 1959. PAS telah berjaya bangkit dari
zaman kemerosotan dan mencari peluang untuk mengalahkan musuh tradisi PAS iaitu
UMNO. Dengan kemenangan itu, PAS telah berjaya menempah tapak di Terengganu.
Masyarakat telah mencari para ulama, tok guru dan ustaz – ustaz untuk menerajui
kepimpinan sesebuah negeri dan negara. Kemenangan PAS pada tahun 1959 dan PRU
’99 menunjukkan rakyat Terengganu mahukan suatu perubahan kerana terasa
teraniaya dengan pembangunan yang terlalu perlahan di Terengganu sedangkan
Terengganu mempunyai aset yang mampu digunakan oleh MB yang mentadbir
Terengganu untuk memajukan negeri Terengganu untuk kemaslahatan masyarakat. BN
yang sebelum ini ‘tidur’ dan bersenang lenang dengan corak pemerintahan lama seperti
terkena kejutan elektrik apabila Terengganu terlepas ke tangan PAS. Tn. Guru
Hj. Abdul Hadi Awang telah dipilih sebagai MB Terengganu yang baru pada tahun
1999 apabila beliau menang besar di Parlimen Marang mengalahkan calon BN ketika
itu. Maka, bermulalah era kepimpinan ulama di negeri Terengganu seperti apa
yang diperjuangkan oleh Tn. Guru Nik Aziz Nik Mat di Kelantan dan mampu
mempertahankan kerusi beliau sehingga beliau bersara pada PRU 13 (2008) dari
menjadi MB Kelantan.
Sekitar tahun 1959, PAS telah
berjaya menawan Terengganu dan menjadi sebuah parti politik arus perdana dalam
waqi’ politik zamannya manakala pada tahun 1999, PAS telah berjaya menempatkan
diri sebagai sebuah pakatan politik arus perdana, iaitu Barisan Alternatif (BA)
yang kini dikenali Pakatan Rakyat (PR) (Shaari Sungib, 2006). Kemenangan PAS
selepas 40 tahun kemudian masih mempunyai ciri yang sama walaupun kemenangan
pada tahun 1999 adalah disebabkan oleh fenomena yang berbeza kerana PAS
menyertai BA. Parti arus perdana adalah sebuah parti yang dilihat rakyat sebagai
membawa agenda yang memperjuangkan kepentingan rakyat segenap lapisan. Agenda
perubahan ini adalah berorientasikan pembentukan nasional dan tidak dilihat
sempit dengan semata-mata bertujuan untuk memajukan kepentingan suatu lapisan
atau kelompok yang tertentu (Shaari Sungib, 2006). Parti arus perdana juga
bererti ia berjalan seiring dalam memenuhi gelombang kebangkitan rakyat semasa
untuk keberlangsungan hidup mereka. Ia menjadi parti arus perdana kerana telah
mendapat sokongan padu rakyat yang diberikan kepada parti.
Justeru, PAS pada tahun 1959 telah menepati
ciri-ciri di atas dalam konteks dan realiti politik pada masanya sehingga
membawa kepada kemenangan mutlak ke atas Dewan Undangan Negeri (DUN) Kelantan
dan Terengganu. PAS telah membawa wadah dan agenda kemerdekaan tulen yang mahu
membebaskan negara yang baru diberikan kemerdekaan oleh penjajah British pada
tahun 1957 daripada ancaman koncu – koncu penajajah British itu sendiri. Dr.
Burhanuddin Al-Helmy yang menerajui PAS pada masa itu, memberi amaran kepada
rakyat bahawa ancaman koncu-koncu penjajah masih kuat bertapak dalam prasarana
sosio-ekonomi Malaya. Menurutnya lagi, ia berlaku melalui kuasa kapitalis
tempatan di kalangan elit-elit Melayu, Cina dan India yang menjadi proksi
British pada masa itu (Shaari Sungib, 2006). Mereka ini telah ditanamkan dengan
pemikiran kapitalis oleh penjajah British. Menurut Dr. Burhanuddin lagi, elit
kapitalis inilah yang bakal mengukuhkan cengkaman penjajah ke atas rakyat dengan
meneruskan dasar penindasan.
Agenda “nation-building” atau pembentukan nasional
oleh PAS adalah untuk memastikan Malaya ditadbir sepenuhnya menurut dasar dan
sistem tempatan yang bebas daripada sebarang pengaruh dan kawalan British. PAS telah
memperjuangkan negara yang bebas daripada segala bentuk penjajahan, sama ada
dari Barat mahupun dari Timur. Dari segi tokoh-tokoh barisan kepimpinan PAS
pula, PAS menampilkan gandingan mantap antara Dr. Burhanuddin dan Prof Zulkifli
Muhammad. Dr. Burhanuddin melalui penglibatannya dalam PKMM, KMM, PRM,
Putera-AMCJA dan banyak lagi pertubuhan yang lain dilihat sebagai seorang yang
memperjuangkan kemerdekaan seiring dengan Ustaz Abu Bakar Al-Bakir, Ahmad
Boestamam, Pak Sako dan lain-lain yang dianggap sebagai pejuang kemerdekaan
yang unggul dan lebih berkaliber.
Ciri-ciri politik arus perdana ini dilihat berulang
kembali pada tahun 1999 bagi PAS apabila memenangi kerusi DUN Terengganu.
Melalui pakatan BA, PAS dilihat sebagai sebuah parti politik yang amat relevan
dan signifikan dengan kehendak rakyat pada masa kini. PAS secara langsung telah
terlibat dalam penggubalan agenda BA “Ke Arah Malaysia Baru” dan “Agenda
Menawan Putrajaya”. PAS juga telah melonjakkan imej pemimpin - pemimpin
utamanya apabila berganding dengan tokoh-tokoh alternatif besar negara seperti
Anwar Ibrahim dan Kit Siang.
Pada tahun 1959, fenomena PAS menjadi parti arus
perdana adalah bersumberkan daripada kekuatan dalaman PAS itu sendiri. Pada
tahun 1959, PAS bergerak secara solo dan kekuatan dalaman parti itu sendiri
telah menyumbang kepada kekuatan parti untuk memenangi DUN Kelantan dan
Terengganu. Gandingan Dr. Burhanuddin dan Prof Zulkifli serta barisan
pemimpin-pemimpin muda yang dinamik dalam PAS dilihat rakyat sebagai fenomena
baru yang memangkin dan memungkinkan perubahan besar dalam politik PAS.
Pada tahun 1999 pula, dengan faktor luaran politik
membantu PAS untuk menang di Terengganu apabila PAS membentuk pakatan bersama
dengan BA. Pada masa ini, kepercayaan orang Melayu di Terengganu telah beralih
arah ke arah pembentukan negara Islam seperti yang diuar – uarkan oleh PAS.
Pengaruh Anwar Ibrahim yang menjadi satu revolusi kepada BA, telah memungkinkan
kemenangan kepada PAS. Reformasi untuk memberi kesejahteraan kepada rakyat dan
membantu rakyat telah membuatkan rakyat mula mengalih undi kepada PAS selain
pengaruh tokoh dan golongan ulama dan profesional yang dilihat lebih
mencerminkan mesra rakyat berbanding BN. Hal ini dapat dilihat apabila MB
Terengganu yang dipilih pada 1999 iaitu Tn Guru Hj Abdul Hadi Awang merupakan
seorang pemimpin yang beraliran agama dan seorang tokoh ulama yang terkenal. Kepimpinan
ulama dalam PAS amat signifikan memandangkan PAS adalah sebuah parti politik yang
menjadikan Islam sebagai dasar perjuangan (Badlihisham Mohd Nasir & Napisah
Karimah Ismail, 2011).
Dalam kepimpinan PAS di Terengganu, transformasi
dalaman dan luaran politik telah membawa perubahan yang besar kepada negeri
Terengganu semasa pemerintahan PAS. Meskipun PAS hanya mampu mentadbir
Terengganu selama sepenggal, namun ia telah banyak merubah corak politik PAS
yang lebih ke arah sosio-politik yang baharu namun masih mengekalkan bentuk
perjuangan yang berteraskan Islam. Pembawaan PAS kepada negeri berkebajikan
rakyat dapat dilihat sebagai pengaruh dari pentadbiran golongan ulama yang amat
mementingkan keserataan dalam pengagihan hasil negeri yang merupakan milik
rakyat negeri Terengganu.
Kesimpulan
Lanskap politik di Malaysia pada hari
ini menunjukkan peralihan dalam kuasa yang semakin mendesak. Perebutan yang
hebat di antara parti – parti politik di Malaysia menunjukkan satu fenomena
yang baharu dan telah mengurangkan pengaruh dominasi sesebuah parti atau sistem
feudalisme yang dipraktis sejak sekian lamanya. Pembangunan sesebuah parti
sejak dari zaman kemerdekaan pada tahun 1957 dan PRU yang telah diadakan
sehingga PRU 13 telah menunjukkan satu pola pengundian masyarakat ke atas
sesebuah parti.
Ciri elit kapitalis yang dibawa oleh
sesebuah parti ke dalam arena politik dilihat memberi pengaruh yang hebat
kepada sesebuah parti seperti yang terjadi dalam kancah politik Parti Pesaka
Bumiputea (PBB) Sarawak yang memperlihatkan kewujudan elit kapitalis yang
mengaut keuntungan dan berlaku penindasan ke atas masyarakat biasa. Sekiranya
berlarutan, keterbukaan masyarakat pada hari ini untuk menuntut hak – hak
mereka akan membawa kepada peralihan kuasa tampuk pemerintahan andai perkara
ini tidak diperbetulkan. Bagi UMNO pula, demi memastikan keberlangsungan
pengaruh UMNO di Sabah, UMNO telah menggunakan golongan elit dari kaum di Sabah
itu sendri untuk berada dalam barisan kepimpinan bagi meraih sokongan padu
masyarakat di Sabah. Keberhasilan acuan UMNO di Sabah memperlihatkan penguasaan
UMNO betambah untuk terus kekal memerintah negara kerana Sabah dan Sarawak
menawarkan jumlah kerusi parlimen yang tinggi.
Pemerintahan PAS di Terengganu pula
lebih bersifat kebajikan rakyat memandangkan tampuk pemerintahan ini lebih
mengutamakan pendekatan Islam dan kemaslahatan rakyat Terengganu dan ia tepat
apabila semas zaman pemerintahan PAS di Terengganu, ia dikenali sebagai negeri
berkebajikan rakyat. Justeru, transformasi politik PAS di Terengganu lebih
bersifat kemaslahatan rakyat dan pengaruh elit kapitais cuba dihapuskan PAS
untuk kepentingan rakyat dan kesamarataan dalam pembahagian hasil negeri
Terengganu kepada rakyat. Justeru, peredaran zaman menunjukkan pelbagai
transformasi dilakukan oleh semua parti untuk meraih kejayaan sehingga
terbentuk BA dari pihak pembangkang (kini dikenali PR) untuk menentang BN meskipun
mempunyai aliran dan wadah perjuangan yang jauh berbeza.
Perjuangan PR adalah untuk
menghapuskan elit kapitalis dalam politik di Malaysia yang dikuasai BN demi
untuk rakyat namun sekiranya diteliti dengan sebaiknya, di dalam PR itu sendiri
wujud elit kapitalis yang memonopoli sesuatu keadaan dan menjatuhkan pihak lain
demi kepentingan diri sendiri. Oleh itu, demi ekonomi rakyat dan pembelaan ke
atas penindasan terhadap rakyat, diharap senario politik di Malaysia lebih
mementingkan kemaslahatan rakyat memandangkan keadaan ekonomi yang mendesak
hidup rakyat untuk meneruskan keberlangsungan hidup mereka.
No comments:
Post a Comment